Nasze czasy, przynajmniej w krajach rozwiniętych, przemijają pod znakiem tęsknoty za nieuchwytną ciszą. Warkot silników, dzwoniące bez końca telefony, syntezatory mowy w autobusach i pociągach czy nastawione na pełny regulator, nawet w pustych biurach, telewizory nieustannie nas rozpraszają i przyprawiają o ból głowy. Wycieńczona hałasem ludzkość marzy o zgoła innych realiach, szukając ukojenia wśród dziewiczej natury, na pełnym morzu lub w innym miejscu pozwalającym osiągnąć spokój ducha i koncentrację. Uciec od tego zgiełku próbował zarówno Alain Corbin, profesor historii, piszący w swojej sorbońskiej ostoi, jak i Erling Kagge, norweski podróżnik, przelewający na papier wspomnienia z pustkowi Antarktydy.

Mimo to, jak zauważa Corbin w książce pt. „A History of Silence” (ang. historia ciszy), najprawdopodobniej wcale nie jest głośniej niż w przeszłości. Przed pojawieniem się opon pneumatycznych na brukowanych ulicach miast rozlegał się ogłuszający brzęk metalowych obręczy kół i stukot podków. Zanim na własne życzenie odizolowaliśmy się od siebie za sprawą telefonów komórkowych, w autobusach i pociągach rozbrzmiewały gwarne rozmowy. Gazeciarze nie eksponowali swojego towaru w milczeniu, lecz reklamowali go na cały głos. Podobnie wyglądało to w przypadku innych sprzedawców – czereśni, fiołków czy świeżych makreli. W teatrze i operze z widowni dobiegały na zmianę okrzyki zachwytu i dezaprobaty. Nawet na wsi chłopi podśpiewywali podczas pracy. Teraz ich śpiew ucichł.

Zmienił się nie tyle poziom hałasu, na który uskarżały się poprzednie pokolenia, co uporczywość, z jaką jesteśmy rozpraszani w sytuacjach, które w przeciwnym wypadku opanowałaby cisza. Mamy tu do czynienia z kolejnym paradoksem, bo gdy już doświadczymy ciszy – w leśnych ostępach, na pustynnych bezdrożach czy w nagle opustoszałym pokoju – często okazuje się być ona źródłem frustracji zamiast ukojenia. Wkrada się niepokój; słuch instynktownie koncentruje się na przypadkowym dźwięku – trzasku ognia, śpiewie ptaków czy szeleście liści – który ratuje nas przed nieznaną pustką. Ludzie pragną ciszy, ale z umiarem.

Zjawiskiem charakterystycznym naszej epoki, przynajmniej w rozwiniętym świecie, jest fakt, że ludzie pragną ciszy i zupełnie nie mogą jej znaleźć. Uliczny zgiełk, nieustanny dźwięk dzwonków telefonicznych, elektroniczne zapowiedzi w autobusach i pociągach, ekrany świecące nawet w pustych biurach bez końca nas atakują i rozpraszają. Ludzkość wykańcza się w hałasie i pragnie czegoś przeciwnego, niezależnie od tego, czy będzie to dzikie pustkowie, przestrzeń oceanu, czy jakiś ośrodek rekolekcyjny, w którym króluje cisza i skupienie. Alain Corbin, profesor historii, pisze ze swego azylu na Sorbonie, a Erling Kagge, norweski odkrywca, wykorzystuje swoje wspomnienia z antarktycznych pustkowi, gdzie obaj usiłowali się schronić.

A przecież, jak zauważa Corbin w „A History of Silence”, obecnie hałas zapewne nie jest większy niż kiedyś. Zanim pojawiły się opony, ulice miast były pełne ogłuszającego brzęku okutych metalem kół i podków uderzających w bruk. Zanim nastąpiła dobrowolna izolacja przed ekranami telefonów komórkowych, autobusy i pociągi rozbrzmiewały gwarem rozmów. Sprzedawcy gazet nie wystawiali swoich towarów w formie milczącej sterty, lecz zdzierali gardła, by je promować, podobnie jak sprzedawcy wiśni, fiołków i świeżych makreli. Teatry i opery opanowywała chaotyczna mieszanka wiwatów i gwizdów. Nawet na wsi chłopi śpiewali podczas mozolnej pracy. Teraz nie śpiewają.

Zmienił się nie tyle poziom hałasu, na który narzekano również w poprzednich stuleciach, ile poziom zakłóceń zajmujących miejsce, gdzie mogłaby zapanować cisza. Tu pojawia się kolejny paradoks, ponieważ jeśli rzeczywiście zalega cisza – w głębi sosnowego lasu, na nagiej pustyni, w nagle opuszczonym pokoju – często okazuje się raczej denerwująca niż pożądana. Wkrada się lęk; ucho instynktownie przykleja się do czegokolwiek, choćby do syku ognia lub ptasich nawoływań albo szumu liści, byle tylko uchronić się przez tą nieznaną pustką. Ludzie pragną ciszy, ale nie aż tak bardzo.

Jednym z problemów współczesnego świata, a przynajmniej jego rozwiniętej części, jest to, że ludzie pragną ciszy i nie potrafią jej znaleźć. Ryk ulicznego ruchu, niecichnące dzwonki telefonów, komunikaty głosowe w autobusach i tramwajach, telewizory włączone na cały regulator nawet w pustych biurach – po prostu niekończące się bombardowanie bodźcami i rozpraszanie uwagi. Ludzkość sama doprowadza się do wyczerpania przez hałas, a pragnie czegoś przeciwnego – ciszy i skupienia na łonie natury, na bezkresnym oceanie lub w innym odludnym miejscu. Profesor historii Alain Corbin do przelania swoich przemyśleń na papier wybrał azyl na Sorbonie, a norweski podróżnik Erling Kagge zatopił się we wspomnieniach z pustkowia Antarktyki, do którego obaj próbowali uciec.

W książce „A History of Silence” (Historia ciszy) Corbin zwraca uwagę, że dzisiejszy świat być może wcale nie jest bardziej hałaśliwy niż dawniej. Przecież przed wynalezieniem opon pneumatycznych brukowane ulice wypełniał ogłuszający stukot kół z metalowym okuciem. A zanim wybraliśmy emigrację wewnętrzną z telefonem komórkowym w dłoni autobusy i pociągi rozbrzmiewały gwarem rozmów. Gazeciarze, kwiaciarki i sprzedawcy owoców czy świeżo złowionych ryb nie ograniczali się do milczącego wyłożenia towaru, ale głośno go zachwalali. Teatry i opery tonęły w chaosie krzykliwego aplauzu i gwizdów. Nawet wiejskiej harówce towarzyszyły śpiewy, a dzisiaj na wsi nikt już nie śpiewa przy pracy.

Zmieniło się nie tyle natężenie hałasu, bo na nie narzekano także w poprzednich stuleciach, ale poziom rozproszenia uwagi, wciskającego się w przestrzenie, które mogłaby wypełnić cisza. Ale tutaj pojawia się kolejny paradoks, bowiem cisza, kiedy już nastanie – w głuszy sosnowego lasu, na pustyni, czy w nagle opuszczonym pomieszczeniu – często okazuje się bardziej denerwująca niż pożądana. Zaniepokojone ucho instynktownie szuka pomocnej dłoni – trzasku ognia w kominku, śpiewu ptaków czy szelestu liści – która pomoże mu się wydobyć z nieznanej pustki. Ludzie pragną ciszy, ale nie aż tak bardzo.

Istotnym problemem naszych czasów, przynajmniej w świecie rozwiniętym, jest nieosiągalne pragnienie ciszy. Ruch uliczny, nieustające dzwonienie telefonów, ogłoszenia w autobusach i pociągach, telewizory trzeszczące nawet w pustych biurach, to ciągły stres i udręka. Ludzkość jest wyczerpana hałasem i marzy o spokoju - poszukuje go w dzikości natury, na falach oceanu czy w innej odludnej kryjówce gdzie można oddać się ciszy i kontemplacji. O próbie ucieczki do bezkresnej Antarktydy opisuje w swoich pamiętnikach Erling Kagge – norweski podróżnik - oraz profesor historii Alan Corbin - piszący ze swojego “azylu” w Sorbonie.


Co ciekawe w “History of silence” (tłum. “Historia ciszy”) Corbin stwierdza, ze prawdopodobnie ilość hałasu nie jest większa teraz niż kiedyś. Zanim wynaleziono opony pneumatyczne, ulice miast były wypełnione ogłuszającym brzdękiem metalowo wykończonych kół i podków uderzających o bruk. Przed czasami dobrowolnej alienacji za ekranami telefonów komórkowych, autobusy i pociągi tętniły życiem gwarnych rozmów. Sprzedawcy gazet nie pozostawiali w milczeniu stosów prasy, lecz reklamowali ją głośnymi okrzykami. To samo robili handlarze owoców, kwiatów czy świeżych ryb. Zgiełk wiwatów i gwizdów był normą w teatrach czy operach. Nawet na wsiach, chłopi śpiewali podczas pracy w polu.Dzisiaj już tego nie robią. 



Zmieniła się nie tyle ilość hałasu, na który narzekano już w poprzednich wiekach, co poziom rozpraszających uwagę bodźców. Dekoncentracja wypełniła przestrzeń, do której mogłaby zakraść się cisza. Wyłania nam się tu kolejna sprzeczność, ponieważ kiedy cisza faktycznie zapada – w głębi sosnowego lasu, wśród nagich pustyni lub w pustym pokoju – okazuje się, że wzbudza u nas raczej niepokój niż przynosi ulgę. Nagle pojawia się lęk; instynktownie nasłuchujemy każdego dźwięku - syczenia ognia, odgłosów ptaków lub szmeru liści – który uwolni nas od nieznanej nam pustki. Ludzie chcą ciszy, jednak wcale nie tak bardzo.

Znakiem naszych czasów, przynajmniej w rozwiniętej części świata, jest poszukiwanie ciszy, o którą tak dziś trudno. Zewsząd otaczają nas męczące i rozpraszające hałasy, ryk silników, nieustanne dźwięki telefonów, reklamy w autobusach i pociągach, ekrany telewizorów świecące nawet w pustych biurach. Rasa ludzka zamęcza samą siebie hałasem, tęskniąc jednocześnie za ciszą, uciekając w dzikie ostępy, na pełny ocean lub do ośrodków wypoczynkowych pozwalających na wyciszenie i koncentrację. Alain Corbin, profesor historii, pisze ze swojego odludzia w Sorbonie, a Erling Kagge, norweski podróżnik, wspomina wyprawę na bezkres Antarktyki, dokąd obaj pisarze próbowali uciec przed cywilizacją.
Jednak, jak pisze prof. Corbin w „Historii ciszy”, prawdopodobnie wcale nie towarzyszy nam większy hałas niż w przeszłości. Przed pojawieniem się pneumatycznych opon na ulicach nieustannie rozlegał się ogłuszający stukot kół z metalowymi obręczami oraz końskich podków uderzających o bruk. Zanim zaczęliśmy dobrowolnie izolować się od ludzi wpatrzeni w ekrany naszych smartfonów, autobusy i pociągi wypełniał gwar rozmów. Sprzedawcy gazet nie wystawiali swojego towaru na niemych stosach, tylko ogłaszali je ile sił w płucach, podobnie jak sprzedawcy wiśni, fiołków czy świeżych makreli. W teatrach i operach huczało od okrzyków zachwytu lub niezadowolenia. Nawet na polach wieśniacy śpiewali, pracując w znoju. Teraz już nie śpiewają.
Zmiana nie polega więc na poziomie hałasu, bo na ten narzekano już w ubiegłych wiekach, ale na ilości przyciągających uwagę rozpraszaczy w przestrzeni, którą mogłaby wypełniać cisza. Tu pojawia się kolejny paradoks, bowiem gdy ich brak – w głębi lasu sosnowego, na pustyni, w nagle opustoszałym pokoju – często cisza okazuje się bardziej męcząca niż mile widziana. Pojawia się lęk, a ucho instynktownie próbuje uchwycić jakikolwiek dźwięk, czy to trzaskanie ognia, śpiew ptaka czy szum liści – który uratuje nas przed tą nieznaną pustką. Ludzie pragną ciszy, ale nie tak bardzo.

W krajach rozwiniętych panuje przekonanie, że ludzie łakną ciszy, ale nie mogą jej odnaleźć. Szum samochodów, natrętne dźwięki telefonów komórkowych, system informowania głosowego w autobusach i pociągach, telewizory szumiące nawet w pustych biurach — to wszystko ciągle rozprasza naszą uwagę. Ludzie sami torturują się hałasem i tęsknią za jego przeciwieństwem — czy to pośród natury, na oceanie, czy w jakimś zaciszu stworzonym specjalnie dla osiągnięcia spokoju i odzyskania koncentracji. Profesor historii Alain Corbin pisze ukryty w swoim azylu w Sorbonie, a norweski odkrywca Erling Kagge — ze swoich wspomnień o pustkowiu na Antarktydzie, dokąd obaj próbowali uciec.

A jednak, jak w swojej książce „Historia ciszy” zauważa pan Corbin, wygląda na to, że poziom hałasu na świecie wcale nie wzrósł. Zanim pojawiły się opony pneumatyczne na ulicach panowało ogłuszające dzwonienie kół obitych metalem i podków o kamienne ulice. Zanim pochowaliśmy się za telefonami komórkowymi, w autobusach i pociągach aż huczało od rozmów między pasażerami. Sprzedawcy gazet nie zostawiali swojego towaru w niemych stosach, tylko reklamowali go bardzo głośno, podobnie jak dostawcy czereśni, fiołków czy chociażby świeżej makreli. Teatr czy opera to była istna feeria dźwięków aprobaty i gwizdów niezadowolenia. Nawet na wsi podczas pracy w polu chłopi śpiewali. Już tego nie robią.

Nie zmienił się więc sam poziom hałasu, na który narzekano również w poprzednich stuleciach, ale nagromadzenie czynników rozpraszających uwagę, zajmujących tę przestrzeń, którą mogłaby wypełnić cisza. I tutaj wyłania się kolejny paradoks, ponieważ właśnie wtedy, kiedy cisza wypełnia przestrzeń — w głębi lasu, na otwartym terenie pustynnym, w nagle opróżnionym pomieszczeniu — często okazuje się ona bardziej wytrącać nas z równowagi niż cieszyć. Wkrada się wówczas strach; słuch wyostrza się instynktownie na każdy dźwięk, czy to syk ognia, śpiew ptaka, czy szelest liści, który ocali przestrzeń przed tą nieznaną pustką. Ludzie pragną ciszy, ale nie aż tak.

Znakami epoki – widocznymi zwłaszcza w rozwiniętym świecie – są ludzkie pragnienie ciszy i niemożność jej znalezienia. Ryk ruchu ulicznego, nieustające sygnały telefonów, elektroniczne zapowiedzi w autobusach i tramwajach, dźwięki telewizorów dudniące nawet w pustych biurach wydają się nigdy nie cichnąć, przynoszą tylko dekoncentrację. Istoty ludzkie same się tym hałasem nękają, pragnąc jednocześnie jego całkowitego przeciwieństwa, czy to na bezludziu, bezkresnym oceanie, czy w samotni, gdzie szuka się spokoju i skupienia. Alain Corbin, profesor historii, pisze ze swojego azylu w Sorbonie, a Erling Kagge, norweski badacz – pod dźwiękoszczelną ochroną wspomnień o antarktycznych pustkowiach, dokąd obaj próbowali uciekać.

Mimo to, jak stwierdza w swojej książce „A history of silence” prof. Corbin, dzisiejszy świat nie jest wcale głośniejszy niż niegdyś. Zanim pojawiły się pneumatyczne opony, ulice miast wypełnione były ogłuszającym brzękiem kół okutych metalowymi płaskownikami i końskich podków uderzających o bruk. Zanim – na własne życzenie – zdecydowaliśmy się odizolować, wpatrzeni w ekrany telefonów, pokłady autobusów i przedziały pociągów rozbrzmiewały rozmowami. Sprzedawcy gazet w końcu nie handlowali surdynami, wręcz przeciwnie – zachwalali swoje towary na całe gardło. Handlarze wiśni, fiołków i świeżych makreli nie pozostawali w tyle. W teatrach i operach słyszano chaotyczne nawoływania i gwizdy. Nawet wieś nie była spokojna – w czasie orki zwykli chłopi śpiewać, czego dziś już nie robią.

To, co uległo zmianie, to nie tyle natężenie hałasu (na który także skarżono się w minionych czasach), ile brak skupienia, jątrzący przestrzeń, którą mogłaby opanować cisza. I tutaj wyłania się kolejny paradoks, bo kiedy cisza przychodzi – w głębi sosnowego zagaju, na nagiej pustyni, w nagle opustoszałym pokoju – okazuje się, że częściej jest przytłaczająca niż witana z niecierpliwością. Powoli zakrada się straszność, wygłodniałe ucho żywi się każdym dźwiękiem – sykiem płomienia, szczebiotem ptaków, szelestem liści – które ratują przed nieznaną głuszą. Ludzie, pragnąc ciszy, pragną jej tylko częściowo.

Pragniemy ciszy i nie potrafimy jej odnaleźć... To temat przewodni naszych czasów, przynajmniej w rozwiniętym świecie. Intensywny ryk samochodów, nieustannie wyjące telefony, cyfrowe komunikaty w autobusach i pociągach, telewizory rozbrzmiewające nawet w pustych biurach, wszystko to nieskończenie rozprasza. Ludzkość jest wyczerpana hałasem i tęskni za jej przeciwieństwem. Nieważne, czy w dziczy, na szerokim oceanie, czy też w jakimś odosobnionym miejscu, gdzie króluje bezruch i siła koncentracji. Alain Corbin, profesor historii, pisze ze swojego schronienia na Sorbonie, natomiast Erling Kagge, norweski odkrywca, czerpie ze swoich wspomnień z pustkowi Antarktydy, gdzie obaj próbowali uciec.

A mimo to, jak zauważa Corbin w „Historii ciszy”, prawdopodobnie teraz hałasu jest mniej niż było. Przed wynalezieniem opon,, ulice miast pełne były ogłuszającego brzęku metalowych obręczy kół i końskich podków na kamiennych drogach. Przed poddaniem się dobrowolnej izolacji telefonów komórkowych, autobusy i pociągi wręcz tętniły rozmową. Sprzedawcy prasy nie zostawiali swoich gazet na stosie, ale reklamowali je głośno, ile sił w płucach; podobnie jak sprzedawcy czereśni, fiołków i świeżej makreli. Teatr i opera rozbrzmiewały chaosem "hura!" i gwizdów. Nawet na wsi chłopi śpiewali przy orce. Teraz nie śpiewają.

Zmienił się nie tyle poziom hałasu, na który skarżyły się także poprzednie stulecia, co poziom zakłócania spokoju. Zajmuje ono przestrzeń, w którą mogłaby wtargnąć cisza. I tu pojawia się paradoks, ponieważ kiedy ona rzeczywiście wkracza - w głębię lasu sosnowego, na rozległą pustynię, czy do nagle opuszczonego pokoju - często okazuje się raczej niepokojąca niż mile widziana. Wkrada się przerażenie. Ucho instynktownie czepia się wszelkich dźwięków, czy to syczenia ognia, nawoływania ptaków czy szelestu liści. Próbuje schronić się przed nieznaną pustką. Ludzie chcą ciszy, ale nie tak dużo.

Motywem przewodnim naszych czasów - a przynajmniej w krajach rozwiniętych - jest pragnienie ciszy i niemożliwość jej odnalezienia. Zgiełk uliczny, bezustanne dźwięczenie telefonów, komputerowo generowane komunikaty w pociągach i autobusach a także odbiorniki telewizyjne z maksymalnie podkręconą głośnością (nawet w pomieszczeniach, gdzie nie ma żywego ducha) ustawicznie nam doskwierają i rozpraszają. Ludzkość sama siebie wyniszcza hałasem, łaknąc jednocześnie czegoś zupełnie przeciwnego – czy to na pustkowiu, na pełnym morzu czy w jakimkolwiek innym miejscu hołdującym spokojowi i skupieniu. Alain Corbin, profesor historii, tworzy w zaciszu na Sorbonie, a Erling Kagge, norweski odkrywca, by pisać, posiłkuje się pamięcią z okresu przebywania na bezludnych obszarach Antarktydy – miejsc, w których obydwoje starają się odnaleźć osamotnienie.

A pomimo tego, w swojej książce „Historia Ciszy", Corbin zwraca uwagę, że obecny poziom hałasu prawdopodobnie nie jest wyższy niż ten, jaki występował w przeszłości. Przed wynalezieniem opony pneumatycznej miasta wypełnione były ogłuszającym hałasem kołatania kół na metalowych obręczach i stukotem końskich podków uderzających w kamienny bruk ulic. Przed nastaniem własnowolnej alienacji ekranem telefonu komórkowego w pociągach i autobusach aż roiło się od rozmów prowadzonych między pasażerami. Sprzedawcy gazet nie pozostawiali zbywanych przez siebie towarów bezgłośnie ułożonych jeden na drugim, a reklamowali je, krzycząc co sił w płucach, podobnie zresztą jak czynili to sprzedawcy wiśni, fiołków czy świeżych makreli. W teatrach i operach panował chaos mieszających się braw, wiwatów i gwizdów. Nawet na wsi wieśniacy podśpiewywali sobie podczas ciężkiej harówki. Teraz już nie śpiewają.

Zmianie uległ nie tyle poziom hałasu, na który skarżono się również w wiekach poprzednich, a poziom dekoncentracji występujący w miejscach, gdzie mogłaby panować cisza. I tu pojawia się kolejny paradoks, bo w strefach, gdzie cisza rzeczywiście króluje: w sercu iglastego lasu, na pustynnych bezdrożach czy w nagle opustoszałym pokoju - jej obecność zamiast być mile widzianą, często okazuje się niepokojąca. Wkrada się strach i słuch instynktownie próbuje skupić się na czymkolwiek – bez znaczenia czy będzie to syczenie palnika gazowego, śpiew ptaków czy szelest liści – byle tylko uniknąć nieznanej mu pustki. Ludziom zależy na ciszy, ale nie aż tak bardzo.

Jedną z głównych bolączek naszego wieku, przynajmniej w krajach rozwiniętych, jest hałas i niemożność ucieczki od niego. Zgiełk uliczny, nieustanne brzęczenie telefonów, mechaniczne głosy zapowiedzi w autobusach i pociągach, telewizja włączona na pełen regulator nawet, gdy nikt jej nie ogląda – wszystkie te dźwięki bez ustanku bombardują nasz zmysł słuchu i powodują problemy z koncentracją. Rasa ludzka osiągnęła granicę możliwości tolerowania hałasu i pragnie ciszy – czy to na łonie natury, czy na środku pustego oceanu, czy też w miejscach odosobnienia, gdzie tworzy się warunki na osiągnięcie spokoju i skupienia. Profesor historii, Alain Corbin, mówi o Sorbonie, jako swojej ucieczce od świata, a Erling Kagge, norweski odkrywca, pisze o bezkresnych przestrzeniach Antarktyki, które są dla niego źródłem wytchnienia.

W swojej książce „Historia ciszy”, prof. Corbin twierdzi, że w gruncie rzeczy dzisiejsze czasy wcale nie wiążą się hałasem większym, niż to było kiedyś. Zanim wynaleziono gumowe opony, z ulic dobiegało nieznośne skrzypienie metalowych kół i odgłosy uderzających o kamienny bruk końskich kopyt. Zanim dobrowolnie wszyscy odizolowaliśmy się od siebie za pomocą telefonów komórkowych, w pociągach i autobusach toczyły się niekończące się rozmowy. Sprzedawcy gazet głośno nawoływali do ich kupna, a wtórowali im sprzedawcy owoców, kwiatów i ryb. Spektakle teatralne i operowe były zwykle źródłem ogromnego harmidru, zwłaszcza, gdy publiczność pełnym głosem dawała wyraz swojemu zachwytowi bądź też niezadowoleniu. Z dala od wielkomiejskiej wrzawy także chłopi mieli zwyczaj śpiewania przy pracy. Dzisiaj nikt już nie śpiewa.

To, co uległo zmianie, to nie tyle poziom hałasu, na który nasi przodkowie również narzekali, lecz stopień, w jakim prowadzi on do ciągłego rozproszenia uwagi i sprawia, że nie mamy w niej miejsca na ciszę. Wiąże się z tym pewien paradoks, ponieważ, gdy w końcu zdołamy odnaleźć ciszę, czy to w środku sosnowego lasu, czy na pustyni, i gdy nic nas już nie rozprasza, ta niewypełniona niczym przestrzeń zaczyna wzbudzać w nas lęk. Narasta panika i nasze uszy instynktownie zaczynają wyłapywać wszelkie możliwe dźwięki, syczącego ognia, śpiewu ptaków, bądź szelestu liści, czegokolwiek, co uchroniłoby nas przed tą nieznaną otchłanią milczenia. Tak, pragniemy ciszy, ale aż tak.