Η Σίλικον Βάλεϊ διανύει μία νέα περίοδο οικονομικής άνθησης. Τα εταιρικά συγκροτήματα κατά μήκος της Δυτικής Ακτής των Η.Π.Α. αναδεικνύονται και πάλι σε πόλο έλξης ελπιδοφόρων start-up επιχειρήσεων. Τα ενοίκια εκτοξεύονται, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τη ζήτηση για πολυτελείς εξοχικές κατοικίες σε λουτροπόλεις όπως η Λίμνη Τάχο, ένδειξη της συσσώρευσης πλούτου. Η επονομαζόμενη «περιοχή του Κόλπου» (Bay Area) του Σαν Φρανσίσκο αποτέλεσε τη γενέτειρα της βιομηχανίας ημιαγωγών και των εταιρειών ηλεκτρονικών υπολογιστών και διαδικτύου, που προέκυψαν ως αποτέλεσμα της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης. Οι μάγοι του Σαν Φρανσίσκο εφηύραν πολλά από τα θαύματα που κάνουν τον κόσμο μας να μοιάζει φουτουριστικός, από τα κινητά τηλέφωνα με οθόνη αφής μέχρι τη στιγμιαία αναζήτηση σε μεγάλες βιβλιοθήκες και τη δυνατότητα να χειριζόμαστε μη επανδρωμένα τηλεκατευθυνόμενα αεροσκάφη (drones) που βρίσκονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Η αναζωογονημένη επιχειρηματική δραστηριότητα στην περιοχή από το 2010 και μετά δίνει την αίσθηση εκρηκτικής προόδου.

Έτσι, λοιπόν, η εντύπωση ορισμένων στη Σίλικον Βάλεϊ ότι επικρατεί οικονομική στασιμότητα, καθώς και το γεγονός ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της καινοτομίας επιβραδύνεται κατά τις τελευταίες δεκαετίες μοιάζουν, εκ πρώτης, παράδοξα. Ο Πίτερ Θίελ, συνιδρυτής της PayPal και πρώτος εξωτερικός επενδυτής του Facebook, ισχυρίζεται πως η καινοτομία στην Αμερική «πηγαίνει απ’ το κακό στο χειρότερο». Οι μηχανικοί όλων των ειδικοτήτων αισθάνονται εξίσου απογοητευμένοι, ενώ μία μικρή, αλλά ολοένα διευρυνόμενη, ομάδα οικονομολόγων εκτιμά ότι οι σημερινές καινοτομίες θα έχουν αμελητέο οικονομικό αντίκτυπο, σε σύγκριση με εκείνες του παρελθόντος.

[ … ]

Σε κάθε πεδίο, καινοτομίες που απαιτούν φθηνή επεξεργαστική ισχύ παρουσιάζουν τεράστια εμπορική επιτυχία. Οι υπολογιστές αρχίζουν να κατανοούν τις φυσικές γλώσσες. Οι άνθρωποι παίζουν βιντεοπαιχνίδια, τα οποία χειρίζονται μέσω της κίνησης του σώματος, μία τεχνολογία που σύντομα, μάλλον, θα βρει εφαρμογή σε μεγάλο μέρος του επιχειρηματικού κόσμου. Η τρισδιάστατη εκτύπωση επιτρέπει την παραγωγή όλο και πιο σύνθετων αντικειμένων. Σύντομα, ανθρώπινοι ιστοί και άλλες μορφές ενόργανης ύλης ενδέχεται να καταστούν, επίσης, εκτυπώσιμες.

Οι απαισιόδοξοι ίσως κρίνουν πως τα παραπάνω δεν είναι παρά «λαγοί με πετραχήλια». Όμως, η ιδέα πως η ανάπτυξη που βασίζεται στην τεχνολογία πρέπει είτε να συνεχισθεί απρόσκοπτα είτε σταδιακά να υποχωρήσει, παρά να παρουσιάζει συνεχείς διακυμάνσεις, δεν συνάδει με τα διδάγματα της ιστορικής εμπειρίας. Ο Τσαντ Σίβερσον, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγο, επισημαίνει ότι ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας, κατά την εποχή της ηλεκτροδότησης, παρουσίαζε αυξομειώσεις. Κατά την περίοδο των σημαντικών ηλεκτρικών καινοτομιών του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου, η ανάπτυξη ήταν αργή· έπειτα, όμως, απογειώθηκε.

Σε εποχές ευημερίας έχει επιστρέψει η Σίλικον Βάλεϊ. Κατά μήκος του Αυτοκινητοδρόμου 101, οι πινακίδες πολλά υποσχόμενων νεοφυών επιχειρήσεων στολίζουν και πάλι τα κτηριακά συγκροτήματα γραφείων. Τα ενοίκια έχουν εκτιναχθεί στα ύψη, όπως έχει και η ζήτηση για πολυτελείς παραθεριστικές κατοικίες σε θέρετρα όπως το Λέικ Τάχο, γεγονός που μαρτυρά τη συσσώρευση πλούτου. Ο Κόλπος του Σαν Φρανσίσκο αποτέλεσε τη γενέτειρα της βιομηχανίας ημιαγωγών, καθώς και των εταιρειών ηλεκτρονικών υπολογιστών και διαδικτύου που αναπτύχθηκαν συνεπακόλουθα. Τα σαΐνια του μας έχουν προσφέρει πολλά από τα τεχνολογικά θαύματα που κάνουν τον κόσμο να μοιάζει βγαλμένος από το μέλλον, από τα κινητά τηλέφωνα με οθόνες αφής και την αστραπιαία αναζήτηση στους καταλόγους τεράστιων βιβλιοθηκών, μέχρι τη δυνατότητα χειρισμού ενός drone που βρίσκεται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Η αναθέρμανση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην περιοχή μετά το 2010 υποδηλώνει πως οι εξελίξεις προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς.

Έκπληξη, επομένως, μπορεί να προκαλέσει το γεγονός πως κάποιοι στη Σίλικον Βάλεϊ υποστηρίζουν πως επικρατεί στασιμότητα στην περιοχή και πως οι επιδόσεις της καινοτομίας διαγράφουν πτωτική τάση εδώ και δεκαετίες. Ο Πίτερ Θιλ, ένας εκ των συνιδρυτών του PayPal και ο πρώτος εξωτερικός επενδυτής του Facebook, υποστηρίζει πως η κατάσταση της καινοτομίας στην Αμερική βρίσκεται «κάπου μεταξύ απελπισίας και νέκρας». Μηχανικοί από όλους τους κλάδους νιώθουν παρόμοια συναισθήματα απογοήτευσης. Επιπλέον, μια μικρή, εντούτοις ολοένα αυξανόμενη ομάδα οικονομολόγων εκτιμά πως ο οικονομικός αντίκτυπος των σημερινών καινοτομιών ωχριά σε σύγκριση με εκείνων του παρελθόντος.
[ … ]
Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτινάσσεται ο αριθμός των καινοτομιών, οι οποίες τροφοδοτούνται από τη χρήση φθηνής υπολογιστικής ισχύος. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές αρχίζουν να καταλαβαίνουν τη φυσική γλώσσα. Οι άνθρωποι μπορούν να κατευθύνουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια απλώς και μόνο μέσω της ανίχνευσης σωματικής κίνησης —μιας τεχνολογίας που, ενδεχομένως, σύντομα θα βρει ευρεία εφαρμογή στον κόσμο των επιχειρήσεων. Η τεχνολογία της τρισδιάστατης εκτύπωσης καθιστά δυνατή την παραγωγή ενός ολοένα συνθετότερου φάσματος αντικειμένων, ενώ είναι πιθανόν ότι σύντομα θα επεκταθεί στην παραγωγή ανθρώπινων ιστών καθώς και άλλων οργανικών υλικών.

Κάποιος απαισιόδοξος σε σχέση με την κατάσταση της καινοτομίας θα μπορούσε να αντιταχθεί στα παραπάνω χαρακτηρίζοντάς τα «φρούδες ελπίδες». Ωστόσο, η άποψη πως η ανάπτυξη που βασίζεται στην τεχνολογία θα πρέπει είτε να συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό είτε σταδιακά να υποχωρεί, αντί να παρουσιάζει διακυμάνσεις, έρχεται σε αντίθεση με την ιστορία. Ο Τσαντ Σίβερσον από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο επισημαίνει πως η αύξηση της παραγωγικότητας κατά την εποχή του εξηλεκτρισμού δεν ακολούθησε ομαλή πορεία. Η ανάπτυξη κινούνταν με αργούς ρυθμούς κατά τη διάρκεια μιας περιόδου εμφάνισης σημαντικών καινοτομιών στον χώρο του ηλεκτρισμού, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ στη συνέχεια εκτοξεύθηκε.

Η οικονομική άνθηση επέστρεψε στη Silicon Valley. Τα πάρκα γραφείων κατά μήκος της Highway 101 διακοσμούνται και πάλι με τις επιγραφές ελπιδοφόρων νεοφυών επιχειρήσεων. Τα ενοίκια ανέβηκαν στα ύψη, όπως και η ζήτηση για εξεζητημένα σπίτια διακοπών σε πόλεις θέρετρα όπως Lake Tahoe, μια ένδειξη συσσώρευσης πλούτου. Η Bay Area είδε τη γένεση της βιομηχανίας ημιαγωγών και των εταιρειών πληροφορικής και διαδικτύου που αναπτύχθηκαν αλλάζοντας τις ισορροπίες στην περιοχή. Οι γκουρού της Bay Area είναι υπεύθυνοι για πολλά από τα θαύματα που κάνουν τον κόσμο να φαίνεται φουτουριστικός, από τα κινητά αφής μέχρι τη στιγμιαία αναζήτηση σημαντικών βιβλιοθηκών ή την ενέργεια για τον χειρισμό drone από χίλια μίλια απόσταση. Η αναγέννηση της επιχειρησιακής δραστηριότητάς της από το 2010 εισηγείται ότι τίθεται σε κίνηση μια τροχιά ανάπτυξης.

Προκαλεί έκπληξη λοιπόν το πως κάποιοι θεωρούν ότι η Silicon Valley είναι στάσιμη και ότι ο ρυθμός καινοτομίας έχει μειωθεί εδώ και δεκαετίες. Ο Peter Thiel, ένας από τους ιδρυτές της PayPal, και ο πρώτος εξωτερικός επενδυτής του Facebook, λέει ότι η καινοτομία στην Αμερική βρίσκεται σε ένα σημείο «ανάμεσα σε βαριά ασθένεια και θάνατο». Μηχανολόγοι από όλους τους κλάδους συμμερίζονται παρόμοια συναισθήματα δυσαρέσκειας. Και μια μικρή αλλά ολοένα και μεγαλύτερη ομάδα οικονομολόγων υποθέτουν ότι η οικονομική επίπτωση των καινοτομιών της σύγχρονης εποχής μάλλον ωχριούν μπροστά σε εκείνες του παρελθόντος.

[ … ]

Στο ευρύτερο επιχειρησιακό πλαίσιο, ανακάμπτει ο τομέας της καινοτομίας που τροφοδοτείται από φθηνή επεξεργαστική ισχύ. Οι υπολογιστές είναι πια ικανοί να κατανοούν τη φυσική γλώσσα. Ο άνθρωπος χειρίζεται βιντεοπαιχνίδια μέσα από τη σωματική κίνηση και μόνο--μια τεχνολογία που σύντομα ίσως εφαρμοστεί σε μεγάλο μέρος του επιχειρησιακού κόσμου. Τρισδιάστατες εκτυπώσεις είναι σε θέση να παράγουν μια ολοένα και πιο περίπλοκη σειρά αντικειμένων, και ίσως σύντομα η εκτύπωση 3-D προχωρήσει στους ανθρώπινους ιστούς και άλλο οργανικό υλικό.

Αυτοί που βλέπουν την καινοτομία μέσα από τον φακό της απαισιοδοξίας θα την απέρριπταν σαν μια «υπόσχεση για λαγούς με πετραχήλια». Αλλά το ότι η ιδέα της ανάπτυξης που βασίζεται στη τεχνολογία πρέπει είτε να συνεχίζει αδιάπτωτη είτε να μειώνεται σταθερά, παρά να υπόκειται σε διακυμάνσεις, δεν συναντάται πάντα στην ιστορία. Ο Chad Syverson του Πανεπιστημίου του Σικάγου τονίζει ότι η ανάπτυξη της παραγωγικότητας κατά την εποχή της ηλεκτροκίνησης ήταν ανώμαλη. Η ανάπτυξη ήταν αργή κατά τη περίοδο σημαντικών ηλεκτρολογικών καινοτομιών στα τέλη του 19ου και αρχές 20ου αιώνα. Μετά απογειώθηκε.

Η Σίλικον Βάλεϊ ζει πάλι ημέρες οικονομικής άνθησης. Για άλλη μια φορά τα διακριτικά σήματα φερέλπιδων νεοφυών επιχειρήσεων κοσμούν τα επιχειρηματικά πάρκα κατά μήκος του Αυτοκινητόδρομου 101. Τα ενοίκια βρίσκονται στα ύψη, όπως άλλωστε και η ζήτηση για φανταχτερά εξοχικά σπίτια σε κέντρα παραθερισμού όπως η Λίμνη Τάχο – ένδειξη ότι κάποιοι σωρεύουν περιουσίες. Η περιοχή του Κόλπου του Σαν Φρανσίσκο ήταν η γενέτειρα της βιομηχανίας ημιαγωγών καθώς και των εταιρειών ηλεκτρονικών υπολογιστών και διαδικτύου που αναπτύχθηκαν συνακόλουθα. Οι θαυματοποιοί της δημιούργησαν πολλά από τα θαύματα που κάνουν τον κόσμο να φαίνεται φουτουριστικός, από τα τηλέφωνα με οθόνη αφής και την αστραπιαία έρευνα σε μεγάλες βιβλιοθήκες έως τη δυνατότητα να κατευθύνεις έναν δρόνο (μη επανδρωμένο αεροσκάφος) από απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων. Η ανάκαμψη της επιχειρηματικής της δραστηριότητας από το 2010 δείχνει ότι η πρόοδος προχωρά ακάθεκτη.

Ίσως λοιπόν αποτελέσει έκπληξη το γεγονός ότι κάποιοι στη Σίλικον Βάλεϊ πιστεύουν ότι ο χώρος είναι στάσιμος και ότι ο ρυθμός της καινοτομίας επιβραδύνεται εδώ και δεκαετίες. Ο Πίτερ Τιλ, συνιδρυτής του PayPal και ο πρώτος εξωτερικός επενδυτής στο Facebook, λέει ότι η καινοτομία στην Αμερική βρίσκεται «κάπου μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας». Οι μηχανικοί σε πολλούς και διάφορους κλάδους συμμερίζονται παρόμοια συναισθήματα απογοήτευσης. Και μια μικρή αλλά αυξανόμενη ομάδα οικονομολόγων εκτιμούν ότι ο οικονομικός αντίκτυπος των σημερινών καινοτομιών είναι πιθανό να ωχριά σε σχέση με τον αντίκτυπο των καινοτομιών του παρελθόντος.

[...]

Απ’ άκρη σ’ άκρη, ξεπηδούν καινοτομίες που τροφοδοτούνται από τη φθηνή ισχύ επεξεργασίας. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές αρχίζουν να καταλαβαίνουν τη φυσική γλώσσα. Οι άνθρωποι ελέγχουν τα βιντεοπαιχνίδια με την κίνηση του σώματος και μόνο – τεχνολογία που μπορεί σύντομα να εφαρμόζεται σε μεγάλο μέρος του επιχειρηματικού κόσμου. Οι τρισδιάστατες εκτυπώσεις καταφέρνουν να παράγουν μια όλο και πιο σύνθετη ποικιλία αντικειμένων και μπορεί σύντομα να στραφούν στους ανθρώπινους ιστούς και άλλο οργανικό υλικό.

Ένας πεσιμιστής στα θέματα της καινοτομίας θα μπορούσε να τα απορρίψει όλα αυτά ως αβέβαιες υποσχέσεις. Ωστόσο, η άποψη ότι η ανάπτυξη που τροφοδοτείται από την τεχνολογία είτε θα συνεχίζεται αμείωτη είτε θα μειώνεται σταθερά, αντί να αυξομειώνεται, είναι αντίθετη με τα ιστορικά δεδομένα. Ο Τσαντ Σίβερσον του Πανεπιστημίου του Σικάγου επισημαίνει ότι η αύξηση της παραγωγικότητας κατά την πρώτη εποχή του εξηλεκτρισμού ήταν ασταθής. Η ανάπτυξη ήταν αργή σε μια περίοδο σημαντικών ηλεκτρικών καινοτομιών στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Και στη συνέχεια απογειώθηκε.

Η Σίλικον Βάλεϊ γνωρίζει ξανά ημέρες άνθησης. Τα επιχειρηματικά πάρκα κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου 101 είναι για άλλη μια φορά διακοσμημένα με τα διακριτικά των ελπιδοφόρων νεοφυών επιχειρήσεων. Τα ενοίκια εκτοξεύονται, όπως και η ζήτηση για εντυπωσιακά εξοχικά σπίτια σε θέρετρα όπως η λίμνη Τάχο, ένα σημάδι συσσώρευσης περιουσιών σε ένα μέρος. Η περιοχή γύρω από το Σαν Φρανσίσκο (γνωστή ως 'Bay Area') ήταν ο τόπος γέννησης της βιομηχανίας ημιαγωγών και των εταιρειών πληροφορικής και διαδικτύου που ωρίμασαν μαζί της. Οι μάγοι της δημιούργησαν πολλά από τα θαύματα που κάνουν τον κόσμο μας να δείχνει φουτουριστικό, από τα τηλέφωνα με οθόνη αφής, έως την άμεση αναζήτηση μεγάλων βιβλιοθηκών και τη δύναμη να πιλοτάρουμε ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος από χιλιόμετρο μακριά. Η αναβίωση της επιχειρηματικής της δραστηριότητας από το 2010 δείχνει ότι η πρόοδος βρίσκεται επί ποδός.

Μπορεί, λοιπόν, να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι κάποιοι στη Σίλικον Βάλεϊ θεωρούν ότι υπάρχει στασιμότητα και ότι ο ρυθμός της καινοτομίας πέφτει εδώ και δεκαετίες. Ο Peter Thiel, ιδρυτής της PayPal, και ο πρώτος εξωτερικός επενδυτής στο Facebook, ισχυρίζεται ότι η καινοτομία στην Αμερική βρίσκεται «κάπου μεταξύ απόγνωσης και θανάτου». Μηχανικοί όλων των ειδικοτήτων μοιράζονται παρόμοια συναισθήματα απογοήτευσης. Και μια μικρή αλλά αυξανόμενη ομάδα οικονομολόγων εκτιμά ότι ο οικονομικός αντίκτυπος των σημερινών καινοτομιών ωχριά σε σύγκριση με εκείνον του παρελθόντος.

[ … ]

Παγκοσμίως, οι καινοτομίες που τροφοδοτούνται από χαμηλή επεξεργαστική ισχύ απογειώνονται. Οι υπολογιστές αρχίζουν να κατανοούν τη φυσική γλώσσα. Παίζουμε βιντεοπαιχνίδια αποκλειστικά μέσω της κίνησης του σώματος - μια τεχνολογία που μπορεί σύντομα να βρει εφαρμογή σε μεγάλο μέρος του επιχειρηματικού κόσμου. Η τρισδιάστατη εκτύπωση είναι ικανή να αποφέρει μία όλο και πιο πολύπλοκη σειρά αντικειμένων, και μπορεί σύντομα να μεταφερθεί σε ανθρώπινους ιστούς και άλλα οργανικά υλικά.

Ένας απαισιόδοξος καινοτόμος θα μπορούσε να την απορρίψει ως ευσεβή πόθο. Ωστόσο, η σκέψη ότι η τεχνολογικά οδηγούμενη ανάπτυξη πρέπει είτε να συνεχιστεί αμείωτη είτε να μειώνεται σταθερά, αντί να έρχεται και να παρέρχεται, δεν συνάδει με την ιστορία. Ο Chad Syverson, του Πανεπιστημίου του Σικάγο, επισημαίνει ότι η αύξηση της παραγωγικότητας κατά την εποχή του εξηλεκτρισμού ήταν ακανόνιστη. Η ανάπτυξη ήταν αργή σε μια περίοδο σημαντικών ηλεκτρικών καινοτομιών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα· ύστερα εκτοξεύτηκε.

Η Κοιλάδα του Πυριτίου, η γνωστή Σίλικον Βάλεϊ, ξαναζεί εποχές εκρηκτικής ανάπτυξης. Τα επιχειρηματικά πάρκα κατά μήκος της Εθνικής Οδού 101 είναι και πάλι διακοσμημένα με τα λογότυπα αισιόδοξων νέων επιχειρήσεων. Τα ενοίκια ανεβαίνουν στα ύψη, καθώς και η ζήτηση για εντυπωσιακά εξοχικά σε πόλεις-θέρετρα όπως η Λέικ Ταχόε, σημάδι συσσώρευσης πλούτου. Ο Κόλπος του Σαν Φρανσίσκο υπήρξε η γενέτειρα της βιομηχανίας ημιαγωγών, και της επακόλουθης ανάπτυξης των εταιρειών ηλεκτρονικών υπολογιστών και του διαδικτύου. Οι μάγοι της Κοιλάδας μάς πρόσφεραν πολλά από τα σύγχρονα θαύματα που δίνουν φουτουριστική αίσθηση στον κόσμο που ζούμε, από τα τηλέφωνα με οθόνη αφής, μέχρι την στιγμιαία αναζήτηση σε βάσεις δεδομένων μεγάλων βιβλιοθηκών, μέχρι τη δυνατότητα να πιλοτάρουμε τηλεκατευθυνόμενα αεροπλάνα από απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων. Η αναζωογόνηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας από το 2010 υποδηλώνει πως η πρόοδος προχωρά ακάθεκτη.

Δεν μπορεί, λοιπόν, παρά να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι κάποιοι στη Σίλικον Βάλεϊ πιστεύουν πως το μέρος είναι στάσιμο, και πως οι ρυθμοί εξέλιξης χαλαρώνουν σταθερά εδώ και δεκαετίες. Ο Πίτερ Θίελ, ιδρυτής του PayPal, και ο πρώτος εξωτερικός επενδυτής του Facebook, ισχυρίζεται ότι η καινοτομία στην Αμερική βρίσκεται "κάπου μεταξύ βαριάς δυσχέρειας και θανάτου". Μηχανικοί από ένα σωρό διαφορετικούς τομείς μοιράζονται παρόμοια συναισθήματα απογοήτευσης. Και μια μικρή αλλά αυξανόμενη ομάδα οικονομολόγων εκτιμά ότι το οικονομικό αντίκτυπο των σημερινών καινοτομιών μπορεί να ωχριά σε σύγκριση με εκείνες του παρελθόντος.

[...]

Οι καινοτομίες που ωθούνται από τη φτηνή ισχύ επεξεργασίας απογειώνονται σε όλους τους τομείς. Οι υπολογιστές αρχίζουν να κατανοούν τη φυσική γλώσσα. Οι άνθρωποι παίζουν βιντεοπαιχνίδια χρησιμοποιώντας μόνο την κίνηση του σώματος -μια τεχνολογία που μπορεί σύντομα να βρει ευρεία εφαρμογή στον επιχειρηματικό κόσμο. Η τρισδιάστατη εκτύπωση είναι ικανή να παραγάγει γρήγορα μια συλλογή όλο και πιο πολύπλοκων αντικειμένων, και μπορεί σύντομα να προχωρήσει σε ανθρώπινους ιστούς και άλλη οργανική ύλη.

Κάποιος που βλέπει με απαισιοδοξία τις προοπτικές εξέλιξης της τεχνολογίας μπορεί να τα απορρίπτει όλα ως κενές υποσχέσεις. Παρ' όλα αυτά, η λογική ότι η ανάπτυξη που στηρίζεται στην τεχνολογία δεν μπορεί παρά είτε να συνεχιστεί αμείωτη είτε να παρακμάσει σταθερά, αντί να εναλλάσσεται πότε με πλημμυρίδα και πότε με άμπωτη, διαψεύδεται από την ίδια την ιστορία. Ο Τσαντ Σίβερσον του Πανεπιστημίου του Σικάγο επισημαίνει ότι η αύξηση της παραγωγικότητας κατά την εποχή της ηλεκτροδότησης ήταν ακανόνιστη. Σε μια περίοδο σημαντικών ηλεκτρικών καινοτομιών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, η ανάπτυξη ήταν αργή˙ μέχρι που ανέπτυξε ιλιγγιώδη ταχύτητα.